Osmanlı hükûmeti, Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki çağdaş idare sistemlerine ayak uydurmak amacıyla 19. yüzyılın başından itibaren uyguladığı kabine sistemidir. Günümüzdeki Bakanlar Kurulu sistemine çok benzemekteydi.
İlk Osmanlı hükümet sistemi
Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan başlayarak 18. yüzyılın sonuna kadar kullandığı hükümet yapısı Divan-ı Hümayun denilen kurulu esas alıyordu. Padişahın başkanlık ettiği bu kurulun en önemli üyeleri Vezir-i Azam, Kubbealtı Vezirleri, Defterdar, Sadaret Kethüdası, Nişancı, Reis-ül Küttab ve Çavuşbaşı gibi devlet görevlileriydi. Bu kurulun toplantılarına gerektikçe Kaptan-ı Derya ve Yeniçeri Ağası da katılırdı. Zaman geçtikçe padişahlar Divan-ı Hümayun'a katılmamaya başladılar. Divan-ı Hümayun'un başkanlığını Vezir-i Azam (Sadrazam) yürütmeye başladı. Artık Sadrazamın özel ikâmetgâhı olan Bab-ı Ali aynı zamanda da Osmanlı Hükümetini temsil ediyordu.
II. Mahmut ve Abdülmecit döneminde yapılan hükümet
1826 yılından sonra Bab-ı Ali artık Sadrazam'ın özel ikâmetgâhı olmaktan çıktı ve bir devlet dairesi haline geldi. Devletin önemli kurumları devletin Nişancı ve Reis-ül Küttab yüksek kademedeki devlet görevlilerinin şahsına dayanmak yerine kalıcı kurumlar haline getirildi. Bu kurumlara Nezaret (Nazırlık yani Bakanlık) adı verildi ve hükümet nazırları (yani bakanlar) bu kurumları yöneten kişiler haline geldi. Hükümet nazırlarının belirli aralıklarla yaptığı toplantılara ise Heyet-i Vükela (yani Bakanlar Kurulu) adı verilmeye başladı. Böylece artık batı anlamında Başbakan ve Bakanlar Kurulu'na dayalı bir hükümet sistemi oluşturulmuş oldu.
Nazırlıklar
Son dönem Osmanlı hükümetlerindeki başlıca nazırlıklar şöyledir:
Hariciye Nazırlığı
Harbiye Nazırlığı
Bahriye Nazırlığı
Dahiliye Nazırlığı
Adliye Nazırlığı
Maarif Nazırlığı
Nafıa Nazırlığı
Ticaret ve Ziraat Nazırlığı
Evkaf Nazırlığı
Maliye Nazırlığı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder